آشنایی با نمونه برداری از مایع نخاعی
ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى ﻧﺨﺎعی؛ ﻣﺎیعی ﺷﻔﺎف و بی رﻧﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب اﺳﺖ ﻛﻪ داﺧﻞ ﻓﻀﺎﻫﺎى داخلی ﻣﻐﺰ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﭘﺮده ﻫﺎى ﻣﻐﺰى و در اﻃﺮاف ﻧﺨﺎع ﺟﺮﻳﺎن دارد. اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻊ داراى ﻣﻘﺪارى ﭘﺮوﺗﻴﻴﻦ، ﻗﻨﺪ و ﺳﻠﻮل میﺑﺎﺷﺪ.
عملکرد مایع نخاعی:
از ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎى ااصلی اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻊ، ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﻣﻐﺰ، داﺧﻞ ﺣﻔﺮه ﺟﻤﺠﻤﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﻣﻐﺰ ﺑﻪ راحتی ﺻﺪﻣﻪ نمیﺑﻴﻨﻨﺪ. نمونه برداری از آب نخاع یا LP از طریق داخل کردن سوزن نخاعی در فضای بین مهره کمری توسط پزشک انجام می شود.
ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده از LP در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ و اﺧﺘﻼﻻت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى ﻧﺨﺎعی ( CSF ) ﺑﺮاى ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﻛﺸﺖ ﻣﻴﻜﺮوبی
ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻋﻔﻮﻧﺖ، اﻟﺘﻬﺎب ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ:
- بررسی در بیماران مبتلا به بدخیمی ها مانند لوسمی و لنفوم و بعضی تومورهایی که به نقاط دیگر بدن مهاجرت می کنند که به اصطلاح تومورهای متاستاتیک نامیده می شوند.
- ﺑﺮرسی ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺨﺎعی در ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎى ﺧﻮد ایمنی ﻣﺜﻞ واﺳﻜﻮﻟﻴﺖ و ﻟﻮﭘﻮس ارﻳﺘﻤﺎﺗﻮز و MS
- ﺑﺮرسی ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎى ﺟﺪى ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ، ﻗﺎرﭼﻲ و وﻳﺮوﺳﻲ، از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻨﮋﻳﺖ
- اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى ﻧﺨﺎعی
- ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى ﻧﺨﺎعی
- ﺗﺰرﻳﻖ دارو ﻫﺎى بیﺣﺲ ﻛﻨﻨﺪه ى ﻧﺨﺎعی، داروﻫﺎى شیمی درﻣﺎنی ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ داروﻫﺎ
- ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﺎده رنگی و ﺣﺎﺟﺐ )ﻣﻴﻠﻮﮔﺮافی( ﻳﺎ ﻣﻮاد رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ )ﺳﻴﺴﺘﺮﻧﻮﮔﺮافی( ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﻀﺎى ﻣﻐﺰى ﻧﺨﺎعی ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد ﺗﺼﺎوﻳﺮ تشخیصی از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ
موار ممنوعیت انجام LP :
اﻧﺠﺎم LP ﺑﺎ ﻋﻮارض و ﺧﻄﺮاتی ﭼﻮن ﻓﺘﻖ ﻣﻐﺰى ) ﺑﻴﺮون زدگی( ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻣﻮارد ﻣﻨﻊ اﻧﺠﺎم آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از :
- بیماری های پوستی و استخوانی شدید در ناحیه کمر .
- اﺧﺘﻼﻻت اﻧﻌﻘﺎدى و ﻳﺎ ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﺎ داروﻫﺎى ﺿﺪ اﻧﻌﻘﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰى در ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺨﺎﻋﻲ و ﻳﺎ ﺧﻮن رﻳﺰى در ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﺮدارى ﺷﻮد.
- وﺟﻮد ﺗﻮده )ﺿﺎﻳﻌﻪ ى ﻓﻀﺎ ﮔﻴﺮ( داﺧﻞ ﺟﻤﺠﻤﻪ
آماده شدن برای LP:
- اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﺰﺷﻚ اﻧﺠﺎم میﺷﻮد.
- ﭘﺲ از ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم، از ﺑﻴﻤﺎر و ﻳﺎ وﻟﻲ و ﻗﻴﻢ ﺑﻴﻤﺎر رﺿﺎﻳﺖ کتبی آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ میﺷﻮد.
- ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ.
- ﻧﺮده ﻛﻨﺎر ﺗﺨﺖ، ﺳﻤﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎورﻳﺪ.
- ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﺧﻮاﺑﻴﺪه و زاﻧﻮﻫﺎ و ﭼﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻢ ﻛﻨﻴﺪ و در ﺑﻴﻦ ﭘﺎﻫﺎ بالشی ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ. ) ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﻨﻴﻦ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎدر(
- اﮔﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﺮاى ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﭘﺰﺷﻚ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و روى ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺧﻢ ﺷﻮﻳﺪ.
- از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در طی ﻋﻤﻞ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
- ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى و ﻧﺨﺎعی در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﺻﻮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ بیﺧﻄﺮ اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎرﺿﻪ آن، ﺑﺮوز ﺳﺮدرد میﺑﺎﺷﺪ.
مراقبت های انجام بعد از نمونه برداری مایع نخاعی
ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت ٢٤-٦ ﺳﺎﻋﺖ در وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﻪ ﭘﺸﺖ و ﺻﺎف ﺑﺨﻮاﺑﻴﺪ.
ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺧﻮراﻛﻲ ﻓﺮاوان و ﻛﺎﻓﻴﻴﻦ ﺑﻨﻮﺷﻴﺪ.
در ﺻﻮرت ﺳﺮدرد از ﻣﺴﻜﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎﻣﻴﻨﻮﻓﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ.
ﻋﻼﻳﻢ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه؛ ﻛﻪ در ﺻﻮرت دﻳﺪه ﺷﺪن ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮد:
در ﺻﻮرت ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎرى
ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮرم و ﻳﺎ ﺧﻮن رﻳﺰى در ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮدارى
وﺟﻮد ﻋﻼﻳﻢ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﺐ و ﻟﺮز و ﺳﻔﺘﻲ ﮔﺮدن و ﺗﺮﺷﺢ و ﻗﺮﻣﺰى و درد در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮدارى
ﻛﻨﺘﺮل ﺿﻌﻒ و ﺣﺮﻛﺖ در ﭘﺎﻫﺎ
اداﻣﻪ ﺳﺮدرد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰى نخاعی باشد که بایستی پزشک را در جریان بگذارید.
ارسال نظر